نقاله ها

نقاله ها :

امروزه خطوط انتقال کالا که اصطلاحا نقاله نامیده می شوند بخش لاینفک منابع مختلف تولید استخراج ،فرآوری ، مونتاز و........ است

نقاله ها در صنعت  جای خود را باز کرده اند و در کشورهای پیشرفته نقاله ها به صورت گسترده و معمولا در مواردی که حجم تولید بالاست به کار میرود .

از آنجا که غالبا فرایندهای تولید و محصول متشکل از بخشهای گوناگون هستند و مواد اولیه یا کالای نیم ساخته باید مسافتی را بین ایستگاههای مختلف طی نماید تا به محصول نهایی تبدیل شود نقاله ها از حیث افزایش راندمان ،تولید و کاهش هزینه جابجایی مناسبترین ابزار مکن هستند از سایر دلایل استفاده و کاربرد نقاله ها می توان  به جلوگیری از تماس انسان  با محیط آلوده یا خطرناک مثل کوره های پخت رنگ و محیط های حاوی مواد سمی اشاره کرد .

کاهش جابجایی بی مورد ابزارها و نیروی انسانی و روتین نمودن پروسه تولید از سایر مزایای استفاده از یک سیسیتم نقاله است .حمل و نقل پیوسته مواد توسط نقاله باعث می شود که ما در هر زمان مقدار تولیدی کالا یا ماده را درست داشته باشیم .

نقاله ها از تجهیزات مهم جهت انتقال مواد جامد بوده ، در این تجهیزات مواد پس از تخلیه مناسب بر روی باند در فواصل طولانی و شرایط حتی نامناسب محیطی از نقطه ای به نقطه دیگر منتقل می کنند .

لازمه افزایش کیفیت و کمیت یک محصول استفاده از ماشین آلات پیشرفته واتوماتیک می باشد ماشین آلاتی که بیشتر مراحل کاری آنها بطور خودکار صورت گرفته و اتکای آن به عوامل انسانی کمتر باشد .از نمونه های متداول این ماشین آلات در صنعت می توان به نقاله های مکانیکی اشاره کرد که نقش بسزایی را در توسعه روشهای حمل و نقل دارند .

نقاله ها انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع ماده –مساحت جابجایی و مسیر جابجایی مورد استفاده قرار می گیرند .

نقاله ها باید به مواد آسیب نرسانند و حجم زیادی از مواد را انتقال داده و معرف می توان کمی داشته باشند

نقاله ها از لحاظ مختلف تقسیم بندی می شوند :

از لحاظ ثابت و متحرک بودن نقاله های ثابت به آن دسته از نقاله ها گفته ها می شودکه در محل مورد نظر نصب شده و کار خود را در آنجا بدون هیچگونه تحرک نقاله از محل مورد نظر انجام می دهد مانند نقاله های مورد استفاده در کارخانه های نورد فولاد و معدن ها و.......

نقاله های متحرک به آن دسته از نقاله ها اطلاق می گردد که می توان آنها بوسیله یدک کشی بارگیری به حمل دیگری انتقال داده در آن محل از آن استفاده نمود

نقاله های با شیب ثابت  و متحرک ، نقاله های با شیب ثابت معمولا به صورت مسطح یا دارای شیب ثابتی بوده ولی نقاله های متحرک نقاله هایی هستند که وسیله پیچ یا سیلندرهای هیدرولیکی زاویه آنها تغییر می کنند

نقاله های معمولا بر اساس ساختمان و طرز کار به 5 نوع تقسیم می شوند که عبارتنداز :

1-   نقاله های تسمه ای

2-   نقاله های مارپیچی

3-   نقاله های پیاله ای

4-   نقاله های زنجیری

5-   نقاله های بادی

نقاله های تسمه ای (belt conveyor)

این نوع نقاله از پرکاربرد ترین انواع نقاله ها بوده و در بیشتر منابع از جمله صنایع معدنی ،صنایع سیمان ،صنایع سنگین و ذوب فلزات و.......با کاربردهای مختلف مورد استفاده می باشد و باعرض های مختلف از طولهای کوتاه تا چند کیلومتر ستخته می شود نقاله ای است که سطح انتقال دهنده آن یک نوار لاستیکی چرمی ،برزنتی ،پلاستیک یا فلزی تشکیل شده است و جهت حمل مواد به صورت انباشته تکی یا بسته بندی شده برروی نواری که به غلتک هرزگرد اتکا داده ،در مسیر مستقیم یا منحنی بکار می رود.

خصوصیات :

1-   می تواند مواد را در سطح افقی شیبدار تا شیب  2  درجه بطرف بالا یا پایین حمل کند

2-   نقاله های صاف و مسطح برای انتقال قطعات در طول خط مونتاژ بکار می روند .

3-   تسمه نقاله هایی که بر روی غلتک های صاف و افقی قرار دارند معمولا جهت انتقال جعبه ها ، بسته هاو......... بکار می روند .

4-   تسمه های مقعر (ذوزنقه ای ) که به صورت Uیا Vکه دارای 2یا 3 غلتک به صورت مایل می باشند برای انتقال مواد به صورت انباشته بکار می روند .

5-   تسمه های فلزی معمولا در جایی که گرمایا سرمای زیاد یا فعل و انفعالات شیمایی وجود داشته باشد مورد استفاده قرار می گیرند.

6-   سرعت آن از 3تا 200متر در دقیقه است .

7-   می توانند تا 300تن محصول را در ساعت حمل کنند .

انواع نقاله های تسمه ای :

1- تسمه زیپ شونده      2- تسمه مسطح                 3- تسمه مقعر

تسمه زیپ شونده : نواری است که با اتصال لبه های آن به یکدیگر شکل لوله به خود می گیرد در هنگام دریافت و تخلیه این لوله باز و هنگام حمل بسته است .

تسمه مسطح : یک نوع نقاله تسمه ای است که تسمه آن بوسیله یک سطح صاف یا غلتک هایی هرز گرد افقی به صورت مسطح نگه داشته می شوند

تسمه مقعر : یک نوع نقاله تسمه ای است که تسمه آن بر روی هرز گردهای مایل یا سطح مقعر دیگری قرار دارد که باعث خم شدن لبه های تسمه می شود .

نقاله های تسمه ای از اجزایی چون شاسی یا بدنه ،موتور یا واحد تولید کننده توان ،غلتکها ،تسمه نقاله و جک هیدرولیکی تشکیل شده اند .در نقاله های شیبدار قسمت شاسی یا بدنه بر خلاف نقاله های مسطح از دو قسمت که نسبت به هم حالت مفصلی دارند و از جنس پروفیل یا لوله های آهنی یا الومینیومی ساخته شده اند و در نوع سیار بدنه دارای چرخهایی برای حرکت می باشد.

موتور اکثرا الکترموتور یا گاهی موتور احتراقی نیز می باشد بکار میرود که استفاده از الکتروموتور عمومیت بیشتری داشته ولی در مکانهاییکه دسترسی به برق مشکل باشد از موتور های احتراقی استفاده می شود.

توان موتور مورد استفاده با توجه با ماده و سرعت جابجایی مواد تعیین می گردد. هرچه وزن مواد بیشتر و سرعت جابجایی مواد سریعتر باشد توان بیشتر و نتیجتا موتور بزرگتر و با توان زیادتری مورد نیاز می باشد .

غلتکها انواع مختلفی دارند بر حسب مورد استفاده و نصب به 4 دسته عمده : غلتک محرک – غلتک متحرک – غلتک های هرزگرد بالایی و غلتک های هرزگرد پایینی دسته بندی می شوند . غلتک محرک بوسیله موتور می چرخد و در ابتدای شاسی نقاله نصب شده و جنس آن معمولا فولادی می باشد قطر آن نسبت به سایر غلتک ها بیشتر می باشد تا درگیری وسطح تماس بیشترو بهتری با تسمه برقرار شود تا اصطکاک بیشترو انتقال توان با افت کمتری صورت گیرد انتقال حرکت موتور به غلتک محرک بوسیلهچرخ زنجیر و زنجیر یا تسمه وپولی صورت می گیرد .

غلتک متحرک در انتهای شاسی نصب شده می توان بوسیله با حرکت دادن این غلتک که بر روی دو یا تاقان کشویی سوار است میزان شل یا سفت بودن تسمه را تنظیم کرد

غلتک های هرزگرد فوقانی معمولا در فواصل مساوی نصب شده تسمه روی این غلتک ها لغزیده و بر اثر وزن مواد پایین نرفته و تاب بر نداشته و با بدنه (شاسی) نقاله تماس پیدا نمی کند و غلتک های هرزگرد پایینی نیز جهت هدایت تسمه می باشند .

غلتک ها معمولا به صورت تکی برای مسیرهای صاف و برای جابجایی مواد بسته بندی شده و در مئاردی که تسمه نقاله باید مسطح باشد بکار می روند از غلتک های دو تایی و سه تایی برای مسیرهای خمیده و ذوزنقه ای برای جابجایی مواد دانه ای و افزایش حجم انتقال مواد بکار میروند.

تسمه نقاله عامل انتقال مواد بوده و براساس نوع ماده انتقالی دارای جنس و سطوح مختلف می باشد

تسمه نقاله از سه قسمت اصلی تشکیل شده است :

1-   لاستیک روکش بالی تسمه : قسمتی است که بار روی آن قرار می گیرد و جنس و ضخامت این لایه باید متناسب با نوع مواد حمل شونده و شرایط کارکرد تسمه باشد مشخصات فیزیکی مواد از قبیل دما ریزو درشت بودن ذرات ،برندگی و صاف بودن و نیز مشخصات شیمیایی مواد حمل شونده در انتخاب ضخامت و جنس لاستیک روکش موثرند لذا تسمه نقاله ای که در فضای باز و شرایط جوی گوناگون اقدام به حمل قطعات تیز و برنده می کند دارای جنس بسیار متفاوت با دیگری است که در سالن یک کارخانه عهده دار حمل وسایل سبک و یکنواخت است .

2-   منجید تسمه نقاله : این قسمت دارای اهمیت خاصی در ترکیب تسمه می باشد .چراکه تامین استحکام مورد نیاز جهت حمل بار و به گردش درآوردن تسمه بر روی ماشین نقاله به عهده منجید می باشد .

3-   لاستیک روکش پایین تسمه : این قسمت منجید را در مقابل سایش قسمتهای مختلف ماشین نقاله و سر ریز مواد حمل شونده محافظت می کند عموما ضخامت روکش لاستیک پایین از ضخامت روکش لایه رویه کمتر است .

لایه رویه تسمه نقاله بر اساس زاویه شیب حمل بار ، نوع بار می تواند به شکلهای صاف متخخل (گربپ)و 7 شکل و..... باشد ضمن اینکه لاستیکی که جهت رویه تسمه بکار می رود می تواند مقاوم حرارت ،مواد شیمیایی ، اجسام برنده ساینده و.... باشد انتخاب جنس مناسب برای رویه و زیره ،منجمد مناسب با تعداد لایه های کافی که توانیی حمل بار مورد نظر را داشته باشد و در نهایت پخت کامل و بی نقص لایه هایی که بر روی هم قرار گرفته اند نقشی تعیین کننده و اساسی در تولید یک تسمه نقاله مناسب دارند .

استحکام تسمه (kg/cm	تعداد لایه های منجید	ضخامت رویه وزیره mm))	ضخامت کامل(mm)	حداکثر عرض (cm)
100	1	1-5/1	3	150
125	1	1/5/2	4	150
160	1	1/2	4	150
200	1	2/2	5	150
200	2	1.5/3	6	150
250	2	1.5/3	6	150
315	3	2/3.5	8	150
315	3	2.5/5	10	150
400	3	1.5/3	8	150
400	3	2/4	10	150
500	3	1.5/3	8	150
500	3	2/4	10	150
630	3	1.5/3	8	150
630	3	2/4	10	150
400	4	2.5/5	11	150
400	4	1.5/3	8	150
400	4	2/4	10	150
500	4	1.5/3	8	150
600	4	2/4	10	150
800	4	2/4	12	150

انواع  تسمه نقاله ها :

تسمه نقاله مقاوم در برابر سایش :

روکش رویه این نوع تسمه نقاله ها از جنس لاستیک مقاوم در مقابل سایش طراحی شده است استفاده از این تسمه نقاله ها برای حمل بارهایی که سایش بالایی دارند و روکش تسمه نقاله هایی معمولی قادر به مقاومت در مقابل این سایش نیستند توصیه می شود .

تسمه نقاله مقاوم در برابر حرارت :

روکش رویه زیره این نوع مقاله صاف و هموار است

تسمه نقاله لب بسته :

روکش رویه این تسمه نقاله ها از لاستیک هایی ساخته شده که تا حرارت 150درجه سانتی گراد مقاوم می باشد این تسمه ها قادر هستند انواع بار با دمای تا 150 درجه سانتی گراد را تا مسافت نسبتا طولانی تحمل کند و منجید از عرض تسمه قابل مشاهده نمی باشد .

تسمه نقاله مقاوم در برابر روغنها : روکش رویه زیره این تسمه نقاله در مقابل روغن ها مقاوم است این تسمه نقاله ها برای حمل و نقل بارهای آغشته به روغن مورد استفاده قرار می گیرد روغن باعث تورم و جداشدن لاستیک از پارچه یا استخوان بندی تسمه و پارگی تسمه نقاله های لاستیکی با روکش معمولی می شود .

تسمه نقاله با آج گریپ :

روکش رویه این تسمه نقاله دارای فرورفتگی و برجستگی است که از لغزش بار در شیبهای با زاویه نسبتا تند جلوگیری می کند این تسمه حداکثر به عرض 140 سانتی متر تولید می شود .

تسمه نقاله با آج V شکل : با ارتفاع 1 سانتی متر می باشد که در فواصل 15 سانتی متری تکرار و در عرضهای 80و70و60و50سانتی متری تولید می شود این نوع تسمه نقاله برای مصارف خاص و بر اساس زاویه شیب حمل نوع بار مورد استفاده قرار می گیرد

شرایط انبار و نگهداری تسمه نقاله :

محل ایده آل نگهداری تسمه نقاله دمای کم و نور کم دواز تابش مستقیم آفتاب و محیط بدون رطوبت می باشد سرما و گرمای زیادباعث از بین رفتن خاصیت تسمه و تابش نور خورشید باعث ترک خوردن تسمه و شکنندگی آن شده و از عمر مفید تسمه کاسته می شود.

نور غیر مستقیم خورشید	نور مستقیم خورشید	انبار	شرایط محیطی       شرایط زمانی
1.5سال	1ماه	3سال	حداکثر زمان مجاز
6	2 هفته	1.5سال	زمان مجاز استاندارد

تسمه نقاله لاستیکی( Rubber con veyor belt)

این نوع تسمه نقاله ها از ترکیباتی از کائوچوی طبیعی و رابر ساخته می شود و در انواع گوناگون از نظر کشش و مقاومت جهت مصارف گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد

*تسمه های مواد غذایی که به جهت نداشتن رنگ و بو و طعم و سم در صنایع غذایی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد .

*        تسمه های ضد سایش دارای ضریب کشش بالا بوده و برای جابجایی انواع کلوخهای معدنی فلزی و پوکه زغال سنگ کلوخ معدنی مس و آهک یا خرده شیشه و انواع بار فا برنده و دارای سایش بالا

تسمه نقاله های pvcوpv .(پلی یوتان ) کتان ، پلی استرو........

این نوع تسمه نقاله ها برای خطوط مواد غذایی ، بهداشتی و دارویی و نیز محلهایی که ایجاد سایش و یا بریدگی و پارگی می کنند بکار میرود و دارای تعداد لایه نخ از یک لایه تا 5 لایه و بیشتر می باشد که لایه ها از جنس کتان ،پلی استر و pvc می باشد

اصول کار :

باروشن شدن و شروع به کار موتور حرکت دورانی از الکتروموتور بوسیله پولی یا چرخ زنجیر به زنجیر یا تسمه انتقال یافته و از طریق تسمه یا زنجیر به غلتک محرک انتقال یافته و بدین ترتیب غلتک محرک شروع به چرخیدن می کند با چرخش غلتک محرک تسمه در اثر تماس با غلتک محرک شروع به حرکت می کند و با حرکت تسمه که بصورت حلقه ای بسته می باشد غلتکهای متحرک و هرزگرد نیز می چرخد بدین ترتیب موادی که بر روی تسمه قرار می گیرند (از دریچه ورودی ) شروع به حرکت  کرده و بوسیله تسمه حمل می شوند و از دریچه خروجی بیرون می ریزند و این چرخه ادامه می یابد تا وقتی که موتور از کار بایستد . توصیه مهم قبل از راه اندازی نقاله این که باید اجزای نقاله مورد بازدید قرار گیرد تنظیمات لازم صورت گیرد.

ظرفیت :

ظرفیت عبارتست از مقدار مواد جابجا شده در واحد زمان ظرفیت نقاله ها برابر مقدار ماده حمل شده توسط نقاله برحسب واحد حجمی یا وزنی تعیین می گردد با افزایش دورو توان موتور ظرفیت نقاله افزایش می یابد بطوری که با دوبرابر شدن سرعت حرکت تسمه ظرفیت نقاله دو برابر می گردد عرض تسمه نقاله نیز عامل مهمی در ظرفیت بوده و با افزایش عرض تسمه نقاله ظرفیت افزایش می یابد به هر حال برای دستیابی به راندمان بالا باید توان مورد نیاز ظرفیت نقاله ونوع انرژی مصرفی متناسب باشد.

رفع عیوب :

ممکن است در حین استفاده یا قبل و پس از استفاده از نقاله تسمه ای عیبها و مشکلاتی روی دهد کا باید آنها را رفع نمود از تسمه بیش از حد شل یا سفت باشد باید پیچ های مربوط به یاتاقانهایی کشویی غلتک متحرک را شل نمود و با عقب و جلو بردن غلتک متحرک میزان کشیدگی تسمه را تنظیم نمود .

اگر تسمه فرسوده یا پاره شود باید تسمه را عوض یا ترمیم نمود اگر تسمه نیاز به تعویض داشته باشد باید تسمه جدید را تهیه و پس از برش بوسیله چسب مخصوص و حرارت (آپارات ) یا سبتهای سوزنی یا پیچ مهره به هم وصل شده و در صورت فرسودگی قسمتی از تسمه آن قسمت جداشده و پس از برش تسمه جدید به طریق یادشده بر روی تسمه اصلی وصل می شوند . در صورت شکستگی و خم شدن چرخ تسمه باید چرخ را عوض نمود و در صورت پارگی یا خراب شدن زنجیر یا تسمه موتور باید آنها را تعویض نمود .

نقاله مارپیچی (Auger conveyor)

نقاله های مارپیچی یا حلزونی که با نام اسکرو کانوایرها شناخته می شوند یکی از رایجترین شیوه های انتقال محصولات دانه ای و مواد پودری و خمیری می باشند نقاله های حلزونی در صنایع غذایی و تبدیلی صنایع تولید خوراک دام و طیور  صنایع دارویی و شیمیایی و صنایع وابسته به معدن مورد استفاده قرار می گیرند

ویژگیهای نقاله های مارپیچی :

اشغال حداقل فضا

توانایی انتقال مواد مختلف

سیستم بسته

انتقال در تمامی زوایا

جلوگیری از اتلاف محصول

حداقل نیاز به تعمیرات و نگهداری

نقاله های حلزونی عموما بر مبنای یک طرح سه بعدی طراحی و ساخته می شوند با حرکت دوار حلزون (مارپیچ ) نقاله یک حرکت روبه جلو در محصولات ایجاد می شود این حرکت روبه جلو با هدایت در راستاهای متفاوت امکان انتقال در یک دامنه گسترده ای از زوایا را میسر می نماید این توانایی نقاله حلزونی منجر شده تا در بسیاری از خطوط تولید بخش اعظمی از مسئولیت انتقال را برعهده گیرند مزیت های دیگر نقاله حلزونی نسبت به بسیاری دیگر از انواع نقاله ها منجرگردیده تا این ماشین آلات به عنوان واحدی از برخی از ماشین آلات پیچیده نیز کاربرد پیدا کنند

اگرچه اصل حاکم بر نقاله های حلزونی ثابت است اما این ماشین آلات با توجه به کاربردهای متفاوت می باشند این تنوع منجرگردیده که طراحی و ساخت نقاله های مارپیچی به یک امر تخصصی تبدیل شود .

نقاله های مارپیچی (حلزونی ) در سه طرح عمده طراحی و ساخته می شوند گروه اول نقاله هایی هستند که به منظور انتقال حداکثر ظرفیت در کم ترین اشغال فضای ممکن طراحی و ساخته می شوند .گروه دوم نقاله هایی با دقت بالا بمنظور انتقال محصول با بالاترین دقت ظرفیتی ممکن طراحی می شوند (باسکول ها و عملیات کیسه گیری و......) که در آنها دقت در وزن یک امر با اهمیت است و گروه سوم به منظور انتقال محصولات ویژه مثل صنایع شیمیایی و یا دانه بندی های بسیار ریزکاربرد دارند

نقاله های حلزونی به سبب قابلیت های بالا در کلیه صنایع تولید خوراک دام و طیور ،صنایع غذایی و تبدیلی تولید بتن و سایر مصالح ساختمانی و همچنین صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند این کار بری وسیع منجر گردیده تا طراحی های متفاوتی از این گروه از نقاله ها ارائه شده که هریک متناسب با شرایط

ویژه عملکردی بالاترین راندمان را ارائه دهند با پر کاربردشدن برخی از گروههای نقاله های مارپیچی این گروهها با نام های مستقل همچون اسکروفیدر و دوزینگ اسکرو شناخته می شوند .

در انتخاب نقاله مارپیچی مناسب ظرفیت انتقال زاویه انتقال محصول مورد نظر جهت انتقال و شرایط ویژه هر صنعت مد نظر گرفته می شود تا بهترین نتیجه گیری حاصل گردد به عنوان مثال در صنایع غذایی و تبدیلی تخلیه مناسب در کنار قابلیت شستشو یک امر با اهمیت حال آنکه در نقاله های حلزونی تولید بتنو سایر مصالح ساختمانی طول عمرودر صنایع تولید خوراک دام و طیور ظرفیت و دقت بالا مد نظر قرار می گیرد و در صنایع شیمیایی خورندگی و سایر ذرات یک نقش اساسی ایفا می نماید .

یکی از گروههای پرکاربد نقاله های مارپیچی نقاله های با شیب تند است این گروه از نقاله ها به منظور انتقال مواد با زوایای بسیار تند طراحی و ساخته میشود .گروه دیگر از نقاله های حلزونی به منظور انتقال ظرفیتهای مختلف در شرایط عادی طراحی وساخته می شوند و بیشتر مسئولیت انتقال محصول در اکثر خطوط تولید بسته را برعهده می گیرند و گروه سوم طراحی های نقاله ها به منظور انتقال بالاترین دقت ممکن مورد استفاده قرار می گیرند در این میان نقاله های مارپیچی خاص نیز به منظور انتقال دانه بندی های بسیار ریز ویل مواد خورنده نیز با شرایط هریک از گروههای پیشین طراحی شده و ساخته می شود مدلهای هندسی که نقاله های هندسی که نقاله های مارپیچی بر اساس آنها طراحی می شوند متناسب با کاربرد نقاله می باشد این مدل های هندسی به 5 گروه کلی قابل تقسیم هستند که هریک با توجه به نظر طراح که خود وابسته به عوامل بسیاری است انتخاب می گردد علاوه بر مبحث هندسی حاکم بر نقاله های حلزونی  موضوع افزایش عمر به خصوص در شرایطی که خورندگی مکانیکی و شیمیایی یک عامل تاثیر گذار اپست مطرح می گردد این مبحث علاوه بر مصالح و مواد مورد استفاده در ساخت نقاله مارپیچی در انتخاب مدل هندسی نقاله نیز تاثیر گذار خواهد بود نیاز هر صنعت به نقاله های مارپیچی خاص خود است و موضوع علاوه بر مسلط بودن طراح به علوم مهندسی ،تجزیه در طراحی و ساخت نقاله های مارپیچی در تمامی صنایع را نیز می طلبد وجود عوامل موثر بسیار در طراحی و ساخت نقاله های حلزونی منجر گردیده که که عملیات طراحی و ساخت این ماشین آلات یک فرایند کاملا تخصصی  گردد.

نقاله های مارپیچی دپی یکسانی از موارد را عمدتا به صورت افقی (حداکثر تا شیب 20 درجه ) منتقل می نمایدهرچند در طراحهای ویژه ای از آن امکان انتقال عمودی مواد وجود دارد مارپیچ ها همچنین در دستگاههایی مثل x-pumpجهت انتقال مواد اولیه به صورت یکنواخت بکاربرده می شود همچنین در انتقال مواد از زیر بگ فیلترها و الکترفیلترها به طور معمول از مارپیچ استفاده می شود معمولا حداکثر مسافت انتقالی که توسط مارپیچ انجام می شود 60متر می باشد.

نقاله مارپیچی از بدنه ،مارپیچ یاتاقانهای نگهدارنده دریچه های ورودی و خروجی و الکتروموتور تشکیل شده است .

بدنه معمولا استوانه ای شکل با سینی رویی یا کامل استوانه یک تکه یا کانال ساخته می شود بدنه مسیر عبور مواد بوده و جنس آن آهنی بوده و و قطر و طول بدنه استوانه مطابق با ظرفیت انتقال نقاله می باشد

مارپیچ قسمت اصلی و عامل انتقال مواد در نقاله حلزونی بوده و طول و قطر آن متناسب با بدنه استوانه ای می باشد مارپیچ عموما به سه نوع مارپیچ با گام استاندارد جهت انتقال افقی مواد مارپیچ با گام مضاعف جهت انتقال مواد در مسیرهای شیب دار و عمودی و مارپیچ نوع نواری که جهت مخلفوط کردن مواد بکار می روند .

یاتاقانهای نگهدارنده مارپیچ را در محل خود که معمولا مرکز استوانه بدنه می باشد نگه اشته و از برخورد مارپیچ با بدنه جلوگیذری می کند تعداد یاتاقانها با طول مارپیچ متناسب بوده با افزایش طول مارپیچ تعداد یاتاقانها افزایش می یابد چون حرکت مارپیچ دورانی می باشد معمولا از یاتاقانهای ساچمه ای استفاده می شود

طرز کار :

با روشن شدن الکتروموتور مارپیچ داخل بدنه بوسیله زنجیر چرخ یا به صورت کوپل که به الکتروموتور وصل است شروع به چرخیدن می کند با ورود مواد از دریچه ورودی با قرار گرفتن مواد بین دو گام مارپیچ چون مارپیچ در حال چرخیدن است مواد شروع به حرکت به سمت جلو می کند تا به دریچه خروجی رسیده از آنجا خارج می شوند .

ظرفیت مارپیچ بستگی به عوامل زیر دارد :

قطر مارپیچ

گام مارپیچ

سرعت دوران

درصد پرشدگی

معمولا افزایش انتقال مواد از دو مارپیچ استفاده می شود با افزایش گام مارپیچ و ثابت بودن ظرفیت نقاله توان مورد نیاز افزایش پیدا می کند و بر عکس.

برای انتقال مواد در سطح شیبدار از پوسته استوانه ای کامل که سینی بالا حذف شده است و از کانال استوانه ای یکپارچه استفاده می شود شیب نقاله قابل تنظیم بوده و بوسیله جک های هیدرولیکی تنظیم می شود ضمنا چرخهایی جهت حرکت نقاله تعبیه شده است .

از نقاله های مارپیچی مرکب می توان برای انتقال توام مواد در جهت های افقی و عمودی و شیب  دار و مخلوط کردن مواد از مارپیچ هایی با گامههای متناوب استفاده می کنند تا مواد ورودی از دریچه خروجی به صورت همگن خارج می شوند

رفع عیب :

همانطورکه گفته شد نقاله مارپیچی نسبت به سایر نقاله ها گستر نیاز به نگهداری و سرویس دارد عمده ترین عیوب این نقاله خراب شدن یا هرز گشتن بلبرینگهای نگهدارنده (یاتاقانهای ساچمه ای ) می باشد که اگر به موقع تعویض نگردند باعث تماس مارپیچ با بدنه شده و در اثر اصطکاک موجب افزایش توان مصرفی ایجاد پارگی در بدنه و صدمه دیدن مواد انتقالی و نوار مارپیچ می گردد که این خود  باعث کاهش راندمان نقاله میگردد در صورت صدمه دیدن و کج شدن مارپیچ یا بدنه باید باید تعویض تا تعمیر گردند یکی از کارهای مهم گریس کاری یا قاتانهای نگهدارنده می باشد .

نقاله پیاله ای (bucket conveyor )

نقاله ای است که سطح انتقال دهنده آن از یک یا چند رشته زنجیر تشکیل شده است که پیاله های بالابر به آن وصل شده اند و جهت حمل مواد به صورت انباشته در مسیر عمودی یا شیبدار بکار می رود. برای حمل مواد و محصولاتی پودری یا دانه ای مانند سیمان ،مواد معدنی ،شن و ماسه ، حبوبات ،بقولات بکار میرود .

این نوع نقاله با پوشش یا بدون پوشش بوده و تخلیه پیاله های آن به کمک نیروی گریز ازمرکز انجام می گیرد و شیب آن می تواند بین 45تا 90 درجه باشد در مسیر های افقی ،عمودی و شیب دار حرکت می کند و برای حمل مواد داغ زبر خراشیده ایده آل است .

در صورت نیاز به انتقال حجم زیادی از مواد دانه ای در مسیرهای عمودی از این نقاله استفاده می شود از این نقاله بیشتر در سیلوهای گندم و جو و کارخانه های ارد و سیمان به صورت گسترده استفاده می گردد.

اجزاء نقاله پیاله ای : بدنه الکتروموتور پیاله ها زنجیر یا تسمه هادی تسمه غلتک ها تشکیل دهنده اجزای یک نقاله ای پیاله ای هستند .

بدنه نقاله از ورق و پروفیل های فولادی یا آلومینیومی ساخته می شوند و معمولا سه تکه می باشند قسمت بالایی که سر بدنه را تشکیل می دهد شامل غلتک بالایی الکتروموتور و دریچه خروجی مواد می باشد قسمت وسط یا تنه در برگیرنده دو کانال یکی جهت رفت و دیگر مسیر برگشت  پیاله ها می باشد که از بالا به قسمت سرو از پایین به پایه متصل است ضمنا هادی تسمه نیز در این بخش جای می گیرد و در قسمت پایه نیز در بر گیرنده غلتک پایین دریچه ورودی مواد می باشد دویاتاقان نیز جهت تنظیم کشیدگی تسمه یا زنجیر در این بخش قرار دارند تنه ممکن است یک تکه باشد و یا این که در طول های مساوی بوسیله پیچ و مهره به هم وصل شده و چند تکه باشد و بتوان طول نقاله را افزایش داد ابعاد اجزای مختلف بدنه نقاله متناسب با ظرفیت نقاله تعیین می گردد .

پیاله ها عامل انتقال مواد درنقاله های پیاله ای هستند بنابراستفاده نقاله در محیط و برای مواد مختلف پیاله ها در ابعاد و جنس های متناوب ساخته می شوند ابعاد پیاله ها با ظرفیت نقاله و ابعاد بدنه متناسب است چنان چه بخواهیم از پیاله های بزرگتر در یک نقاله استفاده کنیم باید ابعاد بدنه را افزایش دهیم تاپیاله ها بتوانند به راحتی داخل  بدنه  حرکت کنند با حرکت پیاله ها از پایین به بالا مواد را درون آنها منتقل می گردد پیاله ها باید طوری بر روی زنجیر یا تسمه قرار گیرند که دهانه انها هنگام حرکت به سوی دریچه خروجی به سمت بالا و درهنگام حرکت به دریچه ورودی مواد به سمت پایین باشد تا بتوانند مواد را برداشته و با خود حمل کنند ضمنا پیاله ها پشت سرهم و با فواصل مساوی نصب می گردند تا خروجی مواد ثابت بوده و دریک جهت می باشند اگر ارتفاع بدنه زیاد باشد برای جلوگیری از انواع تسمه یا زنجیر از هادی تسمه استفاده می  گردد هادی تسمه معمولا غلتکی از جنس پروفیل آهن می باشد .

اصول کار نقاله پیاله ای :

با روشن شدن الکتروموتور غلتک بالایی بوسیله تسمه یا زنجیر چرخ شروع به حرکت می کند با حرکت غلتک تسمه نقاله نیز حرکت کرده و چون پیاله ها به

وسیله تسمه متصل شده اند آنها هم حرکت کرده و با حرکت خودمواد را که از در یچه ورودی وارد می شود برداشته و با خود حمل می کنند و پس از رسیدن به دریچه خروجی که معمولا روبروی غلتک بالایی می باشد به علت چرخش آنی پیاله ها با استفاده از نیروی گریز از مرکز مواداز دریچه خروجی خارج می گردند

ظرفیت نقاله پیاله ای با ابعاد و سرعت چرخش اجزای نقاله تغییر می کند .با افزایش قطر غلتک محرک دور غلتک در مدت زمان مشخص کاهش یافته سرعت پیاله ها افزایش می یابد با افزایش سرعت پیاله ها مقدار مواد جابجاشده افزایش یافته بنابراین ظرفیت نقاله نیز افزایش می یابد در صورتی که ابعاد پیاله ها افزایش یابد چون ابعاد پیاله ها بزرگتر شده میزان بیشتری مواد را می توانن با خود حمل کنند پس مواد بیشتری را جابجا نموده و باعث افزایش نقاله می گردند در ضمن با کاهش فاصله پیاله ها نیز ظرفیت زیاد می گردد.

عیوب نقاله : یکی از عیوب مهم نقاله پیاله ای شکستن پیاله های پلاستیکی یا کج و له شدن پیاله های فلزی در برخورد با مواد سخت چون سنگ و فلزات و........می باشد واگر پیاله ها بر موقع تعویض نگردند باعث کاهش راندمان نقاله می شوند مشکل دیگرایجاد پارگی یا فرسودگی زنجیر یا تسمه  می باشد که باید تعویض یا تعمیر گردد چون با فرسوده شدن یا پارگی نقاله دیگر مواد را جابجا ننموده و در کل هیچ کاری انجام نمی دهد .

نقاله زنجیری conveyor) (chain

این نقاله برای حمل مواد دانه و بسته های علوفه و...... کاربرد فراوان دارد از این نوع نقاله اغلب درکف سیلو های بزرگ نصب می گردد تا تخلیه سیلو آسان و سریع تر انجام گیرد در دامداری ها و پرورش طیور از این نقاله بطور وسیع برای خوراک دهی دام استفاده می گردد از این نقاله می توان برای مسیرهای افقی –شیبدار و عمودی استفاده کرد از این نقاله در صنایع مونتاژ استفاده می گردد برای جلوگیری  از زود خراب شدن آن را از فولا ویژه تولید می کنند و در فواصل 60-50 متری بکار می گیرند همچنینن در صنایع سنگین با امکان آویزان کردن اجزاء سنگین زمان کمتری برای عملیات لازم می باشد  در ضمن در موقع خرابی یابیش باری از سنسورهایی استفاده شده که کار را متوقف می کند و با صدای آژیر خرابی دستگاه را اعلام می کند نقاله زنجیری از اجزایی چون بدنه الکتروموتورفپره ها ، زنجیر نقاله و چرخ زنجیر تشکیل شده است . بدنه این نوع نقاله ها اغلب از ورق آهن است که دیگر اجزای نقاله روی آن نصب می گردد بدنه ممکن است بسته یا روبازباشد در برخی از این نوع نقاله ها چرخهایی بر روی شاسی نصب می گردد تا بتوان گستره کار کرد و محل نقاله را تغییر داد شیب نقاله قابل تنظیم بوده می توان با استفاده از جک هیدرولیکی یا پیچی و.....شیب نقاله را تغییر داد.

توان الکتروموتور براساس ظرفیت  انتقال و طول مسیر انتخاب می گردد هرچه طول مسیر بیشتر و ظرفیت انتقال زیادتر باشد نیاز به الکتروموتور با توان بیشتر می باشد انتقال مواد دراین نوع نقاله با پره انجام می گیرد با جابجایی پره ها در مسیر انتقال مواد بوسیله آن انجام می گیرد پره ها اشکال و جنس های مختلفی دارند که از هر شکل و جنس در هنگام انتقال مواد بخصوصی استفاده می گردد مثلا از شکل نیم دایره ای برای انتقال مواد دانه ای استفاده می گردد لازم به ذکر است که در صورت تعویض شکل پره ها باید بدنه نقاله  متناسب با ان باشد یعنی در صورت استفاده از پره نیم دایره ای بدنه نقاله باید نیم استوانه ای و در صورت استفاده از پره مستطیلی  بدنه نقاله باید نقاله باید به شکل مکعب مستطیل باشدو........ولی جنس پره در شکل بدنه تاثیر ی ندارد یعنی چه پره نیم دایره ای از آهن باید یا از پلاستیک شکل بدنه نقاله نیم دایره ای خواهد بود .پره ها خود بروی یک یا دو و بعضی اوقات روی سه رشته زنجیر که در طول مسیر نقاله بر روی آن نصب شده ند سوار می شوند زنجیر نقاله نیز خود انواع مختلفی دارد که بر حسب نیاز از هرکدام استفاده می شود که عبارتند از : زنجیر غلتک دار – زنجیر پایه دار- زنجیر دوردینه و.....

اصول کار نقاله زنجیری:

با روشن شدن الکتروموتور که با توجه به ظرفیت و طول مسیر نقاله تعیین می گردد چرخ زنجیر نقاله که به وسیله زنجیری به الکتروموتور وصل می باشد شروع به چرخیدن می کند با چرخش چرخ زنجیر، زنجیر نقاله شروع به حرکت می کند در بعضی مواقع برای حفظ تعادل جلوگیری از پیچش زنجیر در طول مسیر از چند غلتک استفاده می گردد با حرکت زنجیر پره ها که بر روی زنجیر تعبیه شده اند شروع به حرکت می کنند با ورود مواد از دریچه ورودی پره ها مواد را با خود حما نموده و پس از عبور از چرخ زنجیر انتهایی بر اثر نیروی ثقل مواد از پره ها جدا شده و از دریچه خروجی به بیرون می ریزند. با افزایش سرعت حرکت زنجیرها و افزایش تعداد پره ها یا ابعاد پره ها ظرفیت نقاله افزایش پیدا می کند ولی با افزایش طول زنجیر نقاله ظرفیت آن کاهش پیدا می کند.

عیوب و نگهداری نقاله زنجیری:

یکی عیب های مهم نقاله زنجیری شکستن یا خم شدن سریع پره ها در برخورد با مواد سخت می باشد که در صورت بروز این مشکل باید پره ها تعویض گردند زیرا باعث کاهش راندمان نقاله و یا گیر کردن تکه های پره در صورت خرد شدن لابه لای زنجیر یا غلتک ها و بروز صدمه به آنها ومی گردد.

عیب دیگر آن خراب شدن و کچ شدن دندانه های چرخ زنجیر می باشد که در صورت خرابی باید تعویض گردد این نوع نقاله نیاز زیادی به سرویس ندارد مگر برای روغنکاری زنجیرها و بازدید از پره ها در صورت خرابی موتور باید تعمیر یا تعویض گردد ضمناً استفاده از موتور های باتوان کمتر باعث زود خراب شدن آن به علت بیش باری و استفاده از موتور قوی تر باعث اتلاف انرژی می گردد.

نقاله بادی (Pneumatic Conveyor)

از این نوع نقاله برای انتقال مواد دانه ای و پودری استفاده می شود و چه تمایز یا برتری این نوع نقاله نسبت به سایر نقاله هایی است که در آن مواد به وسیله باد منتقل می شوند به همین دلیل با اجزای نقاله تماس اندکی دارند و درصد شکسته شدن مواد کمتر است و دیگر اینکه چون این نقاله به سیکلون مجهز است مواد را تا حدودی تمیز می کند.

این نوع نقاله در دو نوع برقی و تراکتوری می باشد نوع تراکتوری نیز به دو نوع کششی و سوار تقسیم بندی می شود در ملال برقی از نیروی الکتروموتور حرکت پنکه استفاده می گردد ولی در نوع تراکتوری از PTO تراکتور برای چرخیدن پنکه کمک می گیرند در مدل برقی از موتورهای الکتریکی با توان های 10 تا 50 اسب بخار (HP) در نقاله های بادی استفاده می گردد.

نقاله بادی از پنکه نیروی محرکه (الکتروموتور یا PTO ) دریچه گردان- سیکلون و لوله ها و شیلنگ ها تشکیل شده است.

یا چرخش الکتروموتور یا PTO، پنکه که به وسیله تسمه یا کوپل به الکتروموتور یا PTO وصل است شروع به چرخش می کند پنکه مطابق نوع و وزن ماده و ظرفیت انتقال انتخاب می گردد یعنی با افزایش وزن مواد و ظرفیت انتقال باید از پنکه ای با ابعاد بزرگتر  استفاده شود.

دریچه گردان، روی لوله انتقال مواد قرار دارد، این دریچه از بالا با مواد داخل سیلکون و از پایین با جریان باد حاصل از چرخش پنکه در تماس است دریچه گردان، دارای پره هایی است که به وسیله جریان باد می چرخد و مقدار متناسبی از مواد داخل سیلکون را وارد لوله دارای جریان باد می کند هرچه جریان باد بیشتر باشد پره ها با سرعت بیشتری چرخیده، مواد بیشتری را وارد جریان باد می کند.

نقاله بادی دارای دو سیلکون است، سیلکون دریچه گردان مواد ورودی و جریان باد را از یکدیگر جدا می کند و مواد را به دریچه گردان هدایت می کند سیلکون خروجی در انتهای نقاله قرار دارد و گرد و غباری را همراه مواد به داخل مکیده شده را از مواد جدا می کند.

لوله های نقاله بادی معمولاً به شکل خرطومی بوده و قابلیت انعطاف دارند این انعطاف پذیری باعث می شود که مواد را در مسیر های مختلف انتقال دهند ضمناً از ایجاد در زوایای قائمه و کمتر باید اجتناب نمود زیرا مواد ورودی پس از برخورد با این قسمت ممکن است باعث سایش و زود از کار افتادن این قسمت شود و یا باعث جمع شدن مواد ورودی و مسدود شدن و در نتیجه از کار افتادن نقاله گردد.

اصول کار نقاله بادی :

با روشن شدن الکترو موتور، پنکه شروع به چرخیدن می کند و جریان مکش باد ایجاد می کند که مواد از سر مکنده به دلیل خلاء وارد نقاله می کند کواد از طریق لوله ارتباط به سیکلون دریچه گردان منتقل می شود با بر خورد هوا به دیواره سیلکون مواد به دلیل مواد به دلیل وزن خود به سمت پایین و دریچه گردان سقوط می کنند و جریان مکش باد از بالای سیلکون به پنکه رفته با عبور از پنکه با فشار زیاد در لوله جاری می گردد.

 دریچه گردان مقدار متناسبی از مواد را نسبت به فشار باد وارد لوله می کند هر چه میزان مواد جمع شده در داخل لوله در قسمت پایین دریچه گردان بیشتر باشد  دهانه لوله باریکتر گشته که باعث افزایش سرعت باد و کاهش فشار در لوله می گردد با کاهش فشار و افزایش سرعت مواد بیشتری منتقل می شود یعنی هرچه منفذ دهانه لوله گشادتر باشد سرعت کمتر و فشار بیشتر است پس مواد کمتری از نقاله به بیرون انتال می یابد  جریان باد مواد را به سیلکون خروجی منتقل می کند با برخورد مواد به بدنه سیلکون درون آن شقوط می کنند ولی گرد و خبار بع وسیله باد از قسمت بالایی  سیلک.ن خارج می گردند .

ظرفیت نقاله بادی به ظرفیت پنکه ، طول لوله های انتقال ( فاصله مواد جابجا شده ) و ......دارد سرعت جابجایی مواد با سرعت باد متناسب می باشد هر چه سرعت سیال بیشترباشد سرعت جابجایی مواد زیادتر می گردد پس مواد بیشتری انتقال یافته و ظرفیت نقاله افزایش پیدا می کند .

با افزایش فاصله جابجایی مواد ظرفیت نقاله بادی کاهش می یابد . با دو برابر شدن طول لوله ظرفیت نقاله بادی به 85%می رسد یعنی 15% کاهش ظرفیت و اگر طول لوله های جابجایی از m10به m100 برسانیم ظرفیت نقاله حدود 5/2 برابر کاهش می یابد .

عیوب و نگهداری :

 عیوب عمده نقاله بادی سوراخ شده یا ایجاد شکستگی و خمشدگی بیش از حد و له شدگی در لو له ها می باشد که باعث کاهش راندمان و افت ظرفیت نقاله می گردد در هنگام خاتمه کار نقاله باید سیلکون ها و لوله و دیگر اجزا را تمیز کرد این کار معمولا با کار کردن خالی نقاله میسر می گردد باید افزود که نقاله بادی نسبت به سایر نقاله ها دارای انعطاف بیشتری بوده و سرعت و حجم انتقال مواد در آن بالا بوده و می تواند مواد را با کمتر در صد صدمه دیدگی منتقل کند .

نقاله ها انواع دیگری نیز دارندکه به طور خلاصه به ویژگی ها و خصوصیات آن در زیر اشاره می شود :

  نقاله صفحه دار( slat belt coveyor)

نقاله ای است که انتقال دهنده آن پاورق های فلزی یا پلاستیکی با لبه های خم شده به طرف بالا تشکیل شده است که در دو پهلوی آن دو رشته زنجیر در حرکتند از ویژگی و خصوصیات می توان به حمل مواد با حجم زیاد ، حمل مواد سخت و سرعت حمل مواد از 60تا 100 متر بر دقیقه ، قابل استفاده بودن تا شیب 45 درجه و توانایی حمل مواد حدود 80 تا 190 تن اشاره کرد .

نقاله بازویی(drig conveyir)

نقاله ای است که سطح انتقال دهنده آن از یک یا چند رشته زنجیر تشکیل شده است که بازوها به آن وصل شده اند و برای مسیرهای عمودی یا با شیب تند قابل استفاده بوده جهت حمل بشکه ، جعبه کیسه مناسب بوده و باردار می تواند به طرف بالا و پایین در هر دو جهت حمل کند و سرعت زنجیر در آن حدود 30 تا 60 متر بر دقیقه بوده می باشد .

نقاله ناودانی :

 سطح شیب دار لبه داری است که از فلز یا جنس دیگر ساخته شده و مواد و قطعات تحت تاثیر نیروی وزن خودشان از یک محل به محل دیگر منتقل می شود . این نقاله می تواند به صورت افقی یا شیب دار و یا یک سطح مارپیچی باشد . این نقاله جهت انتقال مواد در مسافت های کم مناسب بوده و از وزن جسم در حرکت آن استفاده شده و بیشتر جهت ارتباط بین نقاله های مختلف استفاده می شود و می تواند به دو صورت سر پوشیده یا سر باز باشد .

نقاله غلتکی (poller conveyor)

نقاله ای است که از یک سری غلتک که در بین دو ریل موازی قرار گرفته اند ، تشکیل شده است که اجسام می توانند به صورت دستی ، با نیروی جاذبه ، یا توسط نیروی محرکه موتور حمل شوند از این مقاله جهت انتقال محصول با حجم های بزرگ و نسبتا سنگین در مسافت های کوتاه بکار می رود می تواند از نظر ارتفاع ، با قسمت پایین جسم میزان شود ، به نحوی که جهت انتقال جسم بر روی نقاله ، نیازی به بلند کردن آن نباشد و جهت حکل اجسامی که کف های آنها صاف و تخت است بکار می رود .

نقاله قرقره ای (air dray chain conveyor)

نقاله ای است که از یک سیستم تک ریلی هوایی تشکیل شده که شامل یکسری قرق ه و یک رشته می باشد بدین صورت که بار از قرقره آویخته شده و با حرکت زنجیر حمل می شود . از این نقاله جهت انجام برخی عملیات ، مانند رنگرزی ، و پخت و روغن زدایی شستشو و .... هنگامی که بصورت پیوسته صورت می گیرد استفاده می شود . از این  نقاله جهت تغذیه خط مونتاژ و انتقال در مسافات زیاد استفاده می شود  می توان از این نقاله را هم نزدیکی زمین و هم در نزدیکی سقف نصب شود و اغلب در حمل و نقل داخلی بخش های  واحدهای صنعتی استفاده می شود و از محاسن آن می توان به عدم دسترسی بخش های خطرناک دستگاه در حین روشن بودن آن می باشد .

نقاله های انعطاف پذیر(flexble nriller conveyor )

 نقاله ای است که از یک سری غلطک  که در بین دوریل با قابلیت تغییر طول قرار گرفته اند ، تشکیل شده است که اجسام به صورت دستی با نیروی جاذبه حمل شوند از محاسن آن انطباق بیشتر با شرایط کاربردی  و امکان ایجاد مسیر با طولهای متغیر و دلخواه با خویدگی های مورد نیاز مسیر  می توان نام برد .